نکاتی در مورد چهار حکیم تاریخ کشورمان

هر سرزمینی به بزرگان و اندیشمندان خود می بالد سرزمین ما ایران نیز همواره شاهد زایش بزرگان و اندیشمندانه یگانه ایی بوده است که در زمان خود از برترین های جهان به شمار می رفته اند .

ما ایرانیان خردمندترین و داناترین انسانها را حکیم می نامیم حکما نزد ما به اندیشه والا ، نجابت و ادب شهره هستند .

از بین ستارگان اندیشه و خرد ایران زمین می توان چهار ستاره فروزان را دید . چهار ستاره ایی که افق و منظر نگاه ایرانیان را به نمایش گذارده اند این چهار حکیم عبارتند از :

حکیم بزرگمهر ( حکیم یکم )

حکیم فردوسی توسی ( حکیم دوم )

حکیم خیام نیشابوری ( حکیم سوم )

حکیم ارد بزرگ ( حکیم چهارم )

مشخص ترین نکات مشترک هر چهار حکیم ایرانی عبارتند از : تاکید بر مهربانی و رعایت ادب  ، تاکید بر شاد زیستن و لذت بردن از زندگی ، تاکید بر آزادی و آزادگی بشریت ، تاکید بر میهن پرستی و ستایش ایران ، تاکید بر گذشت و بخشش میان انسانها ...

در ادامه :

روزها و ماه ها و سال ها از عجایب همیشه پوشیده بر ما انسانها بوده و هستند . وقتی می خواهیم از عجایب حرف بزنیم بلافاصله یاد مثلث برمودا می افتیم اما چیزهای عجیب تری هم هست ! همانند هفت روزی که تمام چهار حکیم تاریخ ایرانزمین مشهور به حکمای چهارگانه را در خود دارد ! به تاریخ تولد آنها نگاه کنید :

حکیم ابوالقاسم فردوسی 13 دی ماه
حکیم ارد بزرگ 17 دی ماه
حکیم بزرگمهر 18 دیماه
حکیم خیام نیشابوری 20 دی ماه

( سیزده تا بیست دیماه / سه تا ده ژانویه ) هر سال هفته حکمت است .

در ادامه :

تارنگار دانشنامه در نوشته ایی فاخر از حکمای چهارگانه گیتی سخن گفته است حکیمان : فردوسی ، ارد بزرگ ، بزرگ مهر  و خیام نیشابوری که من هم همانگونه در صفحه ایی پیشکش یاران خواننده نمودم . چنانچه در نقشه زیر می بینید چهارگوش های سرخ رنگ زادگاه این بزرگان بوده است .

این خود جای شگفتی بسیار دارد که چطور حکمای خردمند و نیک اندیش ما از کرانه های پهلوی نشینان ایران برخواسته اند و در جای جای سخن خویش ما را به انسان دوستی ، مهر و عشق به میهن و آزادگی فراخوانده اند .

در لغتنامه دهخدا در مورد واژه حکیم می خوانیم : حکیم . [ ح َ ] (ع ص ، اِ)دانا. (غیاث ). فرزانه . (مفاتیح العلوم ) (فرهنگ اسدی ). فرزان . خردپژوه . داننده . خردمند. دانشمند. || درست کار. (مهذب الاسماء) (السامی ) (زوزنی ). کننده ٔ کارهای سزاوار. || درست گفتار. (دهار)(السامی ) (مهذب الاسماء). || راست گفتار. || راست کار. (دهار) (غیاث ). راست کردار. استوار. (مهذب الاسماء). استوارکار. (دهار)

چنانچه می بینید یک حکیم باید دارنده : دانندگی ، فرزانه گی ، فرزان بودن ، خردمندی و دانشمندی باشد تازه بخش کرداری آن هم هست که باید راست کردار و استوار و راست گفتار باشد.

حکیم فردوسی می فرماید :
همان رنج بردار خوانندگان  ...  کجا آن حکیمان و دانندگان

و  ابوحنیفه ٔ اسکافی (از تاریخ بیهقی ص 389) می گوید :
چه گفتند آن حکیمان سخن گوی  ...  که بردند از ملایک در سخن گوی

سوزنی گوید :
همیشه تا بجهان زنده نامی ابد است  ...  حکیم را به ثنا و کریم را به عطا

در دل تاریخ بارها پادشاهان و دیوانسالاران مدیحه سرایان خویش را حکیم نامیده اند اما بمرور زمان عیار هر یک عیان شده و نام حکیم بر تارک وجود این چهار مرد درخشیده است : حکیم فردوسی ، حکیم ارد بزرگ ، حکیم بزرگمهر و حکیم خیام ... نامشان تا ابد جاری ...

و اما ادامه نوشته را از تارنگار دانشنامه پیشکش شما یاران و دوستان می نمایم :

جهان در طی سیر تکاملی خویش شاهد بروز و ظهور اندیشمندان و متفکرینی بوده است که این سیر تکاملی را در چهار چوبی خردمندانه و آگاهی بخشانه هدایت نموده اند نقش آنها به عنوان انسانهایی فرهنگ ساز همواره درخشیده و می درخشد .

خوی بشر وحشی است اگر از ابتدا رها شود دارای گرایشات حیوانی و غیر اجتماعی می گردد . آنچه بشر را بدینسان متمدن ساخته است فرهنگی است که او را در برگرفته است عرصه فرهنگ محل کنش اندیشه های انسانهایی است که دارای نبوغ و استعداد ویژه ایی هستند . آگاه ترین انسانها را بر علوم انسانی حکیم می نامند حکمای جهان چهار نفرند و شگفت انگیز آنکه هر چهار نفر در شعایی به وسعت 400 کیلومتر زیسته اند اولین آنها حکیم بزرگمهر است که 1410 سال پیش در شهر مرو زیسته است و آخرین حکیم هم حکیم ارد بزرگ است که هم اکنون در قید حیات می باشد . منطقه زندگی حکمای چهار گانه به از لحاظ بافت اقلیمی و فرهنگی به یک گونه بوده است تنها تفاوت آنها در تاریخ زیستن آنهاست هر چهار حکیم دارای گرایشات انساندوستانه و میهن پرستانه هستند آنها در خراسان ایرانزمین رشد نموده اند و بر ادب و کردار نیک تاکید نموده اند .

حکمای چهار گانه عبارتند از :

1- حکیم فردوسی (شهر توس) Hakim Ferdosi

2- حکیم ارد بزرگ ( شهر توس نو - مشهد) Hakim Orod Bozorg

3- حکیم بزرگمهر (شهر مرو ) Hakim Bozorgmehr

4- حکیم خیام (شهر نیشابور ) Hakim Khayyam